Glos Polski (1925) / “Lodzi i Polonisë pret një artist të madh.” — Intervista speciale me Aleksandër Moisiun për artin teatror


Wieli Artysta (Një artist i madh) — Burimi : Światowid, e shtunë, 31 mars 1928, ballinë
Wieli Artysta (Një artist i madh) — Burimi : Światowid, e shtunë, 31 mars 1928, ballinë

Nga Aurenc Bebja*, Francë –  23 Nëntor 2024

 

“Głos Polski – Zëri i Polonisë” ka botuar, të enjten e 15 tetorit 1925, në faqen n°4, intervistën ekskluzive asokohe me Aleksandër Moisiun në Łódź të Polonisë, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

 

Łódź-i pret një artist të madh

Moisiu për artin teatror

 

Burimi : Głos Polski, e enjte, 15 tetor 1925, faqe n°4
Burimi : Głos Polski, e enjte, 15 tetor 1925, faqe n°4

Rusët janë të apasionuar pas teatrit, amerikanët janë plot naivitet fëminor, ndërsa në çdo kinez ka një aktor të madh.

 

Intervistë speciale e “Głos Polski” me z. Aleksandër Moisi

 

Dje, Aleksandër Moisiu ka mbërritur në Lodz dhe do të performojë mbrëmjen e sotme në sallën e Filarmonisë.

 

Artisti-recitues i shkëlqyer është një nga njerëzit kryesorë të teatrit, një nga avangardët e artit bashkëkohor; një mjeshtër fjalësh që ka përvetësuar një aftësi unike si një person i rrallë.

 

Shfaqjet e tij si Hamleti dhe Edipi Mbret, gjesti i tij dramatik dhe patosi i thellë e bënë atë një nga ata aktorë të rrallë sot që krijojnë vizione poetike, recitimi i të cilave është një krijim i gjallë, një art i madh, që përmban shtatë vulat e fillimit, art në vetvete.

 

Një zë jashtëzakonisht i këndshëm, thjeshtësia e këndshme, e ngrohtë dhe ironia delikate që përshkojnë bisedën — e bëjnë atë një shok të jashtëzakonshëm për një bisedë të jashtëzakonshme.

 

Në këtë bisedë, në një dhomë të qetë të Grand Hotel-it, artisti i madh foli për eksperiencat e tij në vitet e fundit, për qëndrimin e tij në Rusi dhe Amerikë – dhe tha :

 

— Një fenomen fenomenal, i padëgjuar askund, është përqendrimi i çuditshëm, entuziast i publikut të teatrit rus.

 

Aty po bëhet shumë për artin dhe letërsinë.

 

— Si e shpjegojnë këtë ?...

 

— Mendoj se ajo që dikur ishte një besim dhe fe e thellë, tani është shndërruar në një dashuri të thellë për artin e formave teatrale dhe shpirtin e teatrit.

 

Këto simptoma të përqendrimit dhe të dëgjimit i kam parë gjatë gjithë kohës në Rusi : në Moskë, Kharkov, Kiev apo Petrograd.

 

— Po në lidhje me nivelin e teatrove ruse ?

 

— Shumë i madh. Nuk ka asgjë të çuditshme për këtë, për mendimin tim. Publiku që e krijon është i lidhur me teatrin dhe ndikon në formën e tij në një mënyrë apo tjetër.

 

Në Evropë kemi një audiencë të përbërë nga snobë, njerëz që duan të shohin një shfaqje të re në teatër, me ekspozimin e tij, lakuriqësinë, gjithë pompozitetin dhe shkëlqimin e tij.

 

Në Rusi, njerëzit adhurojnë me fanatizëm Chaliapin, një kult të cilin nuk e kam hasur askund tjetër.

 

— Fenomeni i dytë fenomenal teatror, fenomeni më interesant që kam hasur, është teatri kinez.

 

Kam përshtypjen se kjo është kultura dhe arti që sapo ka filluar të hapë të çarat e ngushta të syve të pjerrët.

 

Në këtë teatër ka një lojë të mrekullueshme fantazie, ka poezi për fëmijë; Mendoj se në çdo kinez ka diçka të një aktori të madh.

 

— Dhe eksperimentuesit e teatrit rus : Majerhold dhe Tairov ?...

 

— Tairovi është një zbatues perfekt i konceptit teatror vetëm në një aspekt. Formën e ka përvetësuar si asnjëherë më parë — por i mungon ajo që unë do ta quaja shpirti i veprës.

 

Nga ana tjetër, Majerhold prodhon kryevepra unike.

 

Në vend të spektakleve erotike, ai jep spektakle politike, duke i paraqitur me një shkëlqim të jashtëzakonshëm, një ekspozitë mbresëlënëse dhe origjinale.

 

Inskenimi i tij i “La destruction d’Europe” të Ehrenburgut më mahniti absolutisht.

 

Ne gjithashtu nuk duhet të harrojmë Stanisławskin dhe Nemirowicz-Danchenkon. Këta dy njerëz kohët e fundit kanë bërë përpjekje interesante në vënie në skenë të veçanta të operave: “Carmen” dhe “Lysistrata” sipas tyre, këto janë gjëra krejtësisht të reja, një mijë mundësi poetike.

 

E kundërta e këtyre dukurive është padyshim teatri amerikan : ka verizëm, ekspresionizëm, që mund të ketë njëfarë ndikimi në Evropë.

 

Amerikanët janë ende naivë në këtë fushë : importojnë nga Europa pjesë teatrale, kryesisht të varfra, të cilat ngjallin admirimin dhe entuziazmin e tyre naiv.

 

Veprat e Shekspirit trajtohen si operetë, dhe puna e Bernard Shaw është “shumë, shumë qesharake!”

 

—  Qëndrimi juaj ndaj filmit ?...

 

— Nuk i kushtoj shumë rëndësi. Artisti përballë objektivit, nën dritën e projektorit, nuk mund të fokusohet dhe të japë vetveten, thelbin e tij.

 

— Në kinema, më intereson kryesisht lëvizja, jo njerëzit.

 

Më pëlqen shumë Charlie Chaplin, i cili e ka përvetësuar në mënyrë të përsosur lëvizjen dhe e përdor atë në mënyrë të shkëlqyer.

 

— Në çfarë drejtimi do të shkojë zhvillimi i artit, veçanërisht ai i teatrit ?

 

— Teatri është pasqyra e jetës.

 

A është e mundur që sot të vihet një vijë zhvillimi për këtë apo atë komb ?

 

Gjithçka është në një gjendje të rrjedhshme, të pakapshme, të mjegullt.

 

Asnjë komb nuk mund ta masë të ardhmen e tij, peripecitë e fatit janë të ndrysshme.

 

Është e njëjta gjë në art : gjithçka që shoh rreth meje janë përpjekje, eksperimente, përpjekje jo gjithmonë të suksesshme.

 

— Hapat e mëtejshëm në rrugëtimin tim ?...

 

— Berlini, Holanda, Vjena...

 

Një bashkëbisedim me një artist të madh krijon ambientin e gjërave të tjera, çështjeve që sapo dalin dhe krijohen.

 

Në këto fjalë, vibron vetëdija e një krijimtarie të madhe, të ruajtur nga artisti njerëzor.

 

M. K.

 

* Çdo gazetë online apo print, çdo portal që merr këtë shkrim duhet të citojë autorin në fillim të shkrimit (Nga Aurenc Bebja, Francë) dhe burimin e informacionit në fund (Blogu © Dars (Klos), Mat – Albania), si dhe të vendosë linkun e burimit : https://www.darsiani.com/la-gazette/glos-polski-1925-lodzi-i-polonise-pret-nje-artist-te-madh-intervista-speciale-me-aleksander-moisiun-per-artin-teatror/. Në rast të kundërt mos e publiko.

 

 

Publikuar në :

 

https://gazetadielli.com/glos-polski-1925-lodzi-i-polonise-pret-nje-artist-te-madh-intervista-speciale-me-aleksander-moisiun-per-artin-teatror/

 

https://koha.mk/ruset-te-apasionuar-pas-teatrit-amerikanet-plot-naivitet-feminor/

 

https://shqiptarja.com/lajm/lodzi-i-polonise-pret-nje-artist-te-madh-intervista-speciale-ne-1925-me-aleksander-moisiun-per-artin-teatror

 

https://www.report-tv.al/lajm/lodzi-i-polonise-pret-nje-artist-te-madh-intervista-speciale-ne-1925-me-aleksander-moisiun-per-artin-teatror

 

https://opinion.al/glos-polski-1925-lodzi-i-polonise-pret-nje-artist-te-madh-intervista-speciale-me-aleksander-moisiun-per-artin-teatror/

 

https://alb-spirit.com/2024/11/23/intervista-speciale-me-aleksander-moisiun-per-artin-teatror/

 

https://www.arsalbanica.mk/glos-polski-1925-lodzi-i-polonise-pret-nje-artist-te-madh-intervista-speciale-me-aleksander-moisiun-per-artin-teatror/

 

https://www.drini.us/glos-polski-1925-lodzi-i-polonise-pret-nje-artist-te-madh-intervista-speciale-me-aleksander-moisiun-per-artin-teatror/

 

Koha, e hënë, 25 nëntor 2024, f.23
Koha, e hënë, 25 nëntor 2024, f.23