Kritiku francez i artit (1865) : “Nëse truri i një piktori kënaqet me anën materiale dhe shkëputet nga studimi dhe reflektimi, atëherë ai do të jetë po aq i padobishëm si puna e shpatës së Gjergj Kastriotit në duart e Mehmetit II.”


Maxime Du Camp, fotografuar nga Nadar në vitet 1860.
Maxime Du Camp, fotografuar nga Nadar në vitet 1860.

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 25 Qershor 2020

 

Në veprën me titull “Les beaux-arts à l’exposition universelle et aux salons de 1863, 1864, 1865, 1866 et 1867 – Artet e bukura në Ekspozitën Universale dhe në sallonet e 1863, 1864, 1865, 1866 dhe 1867” të kritikut të artit, shkrimtarit dhe fotografit francez Maxime Du Camp (1822 – 1894), botuar në Paris në vitin 1867, gjejmë një krahasim midis artit të pikturës dhe heroit tonë kombëtar Gjergj Kastriotit, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

 

Salloni i 1865

 

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

…A është e nevojshme të them se pothuajse të gjitha veprave të ekspozuara aktualisht u mungon mendja (shpirti) ? Dëgjoj këtë frymë tërheqëse që bën një pikturë, një statujë, diçka tjetër përveç përfaqësimit brutal të një fakti, një personazhi apo këndvështrimi. Vetëm dora merret parasysh ; ajo mbizotëron trurin : skllavja është shndërruar në zonjë.

 

Midis artistëve, unë vë re shumë virtuozë dhe shumë pak krijues. Sidoqoftë, është shpikja, në kuptimin origjinal të fjalës, ‘invenire’, për të gjetur, që është përsosmërisht shenja dalluese e çdo arti. Nëse misioni i vetëm i pikturës është riprodhimi, ajo nuk është më art por zanat (punë). Raymond Gayrard (skulptor francez), një njeri i talentuar, kompetencën e të cilit nuk mund ta mohojmë, ka shkruar :

 

Sipas disa artistëve, shumë të vlerësuar për një pjesë të punës së tyre, materiali i imitimit mjafton për të prodhuar kryevepra. Është e qartë se më këtë duhet të marrim parasysh vetëm anën piktoreske, e cila është ana më e ngushtë (lehtë) e artit. Ekziston para së gjithash, dhe mbi të gjitha, ana morale, ana poetike.

 

Asgjë nuk është më e vërtetë. Përndryshe, te z. Blaize Desgoffes (piktor francez), i cili di të kopjojë përsoshmërisht një copë fildish, një copë stof, një gotë plot verë, detyrohemi të njohim piktorin më të madh të kohërave moderne, një supozim kaq i çuditshëm sa është i papranueshëm.

 

Sulltani Mehmet II, i habitur nga fitoret që arrinte Skënderbeu, i kërkoi Epirotit të tmerrshëm që t’i jepte shpatën e tij. Sulltani nuk pësoi më pak humbje, dhe duke e akuzuar Skënderbeun se e mashtroi, ky i fundit iu përgjigj : “Nuk është shpata ime ajo që ju nevojitet, por krahu që e përdor dhe koka që e drejton atë.”

 

Çfarëdo aftësie materiale që mund të arrijë (fitojë) një piktor, nëse truri i tij nuk zhvillohet pa ndërprerje nga studimi dhe reflektimi, ai do të jetë po aq i padobishëm si puna e shpatës së Gjergj Kastriotit në duart e Mehmetit II.

 

 

* Çdo gazetë online apo print, çdo portal që merr këtë shkrim duhet të citojë autorin në fillim të shkrimit (Nga Aurenc Bebja, Francë) dhe burimin e informacionit në fund (Blogu © Dars (Klos), Mat – Albania), si dhe të vendosë linkun e burimit : https://www.darsiani.com/la-gazette/kritiku-francez-i-artit-1865-nese-truri-i-nje-piktori-kenaqet-me-anen-materiale-dhe-shkeputet-nga-studimi-dhe-reflektimi-atehere-ai-do-te-jete-po-aq-i-padobishem-si-puna-e-shpates-se-gjergj-kastriotit-ne-duart-e-mehmetit-ii/. Në rast të kundërt mos e publiko.

 

 

Publikuar në :

 

https://gazetadielli.com/truri-i-nje-piktori-dhe-shpata-e-gjergj-kastriotit/

 

https://americaneye.al/arti-i-piktures-dhe-shpata-e-skenderbeut-krahasimi-i-pazakonte-i-kritikut-francez/

 

https://www.kultplus.com/lajme/arti-i-piktures-dhe-shpata-e-skenderbeut-krahasimi-i-mrekullueshem-i-kritikut-francez/

 

https://www.balkanweb.com/kritiku-francez-i-artit-truri-i-nje-artisti-do-te-jete-po-aq-i-padobishem-si-puna-e-shpates-se-gjergj-kastriotit-ne-duart-e-mehmetit-ii-nese/

 

https://opinion.al/krahasimi-i-kritikut-francez-midis-artit-te-piktures-dhe-gjergj-kastriotit/

 

https://fjala.al/2020/06/25/kritiku-francez-i-artit-truri-i-nje-artisti-do-te-jete-po-aq-i-padobishem-si-puna-e-shpates-se-gjergj-kastriotit-ne-duart-e-mehmetit-ii/

 

https://njekomb.org/kritiku-francez-i-artit-1865-nese-truri-i-nje-piktori-kenaqet-me-anen-materiale-dhe-shkeputet-nga-studimi-dhe-reflektimi-atehere-ai-do-te-jete-po-aq-i-padobishem-si-puna-e-shpates-se-gje/

 

https://dosja.al/kritiku-francez-i-artit-nese-truri-i-nje-piktori-kenaqet-me-anen-materiale-dhe-shkeputet-nga-studimi-dhe-reflektimi-atehere-ai-do-te-jete-po-aq-i-padobishem-si-puna-e-shpates-se-gjergj-kastriotit/

 

http://www.gazetatema.net/2020/06/25/kritiku-francez-i-artit-1865-nese-truri-i-nje-piktori-kenaqet-me-anen-materiale-dhe-shkeputet-nga-studimi-dhe-reflektimi-atehere-ai-do-jete-po-aq-i-padobishem-si-puna-e-shpates-se-gjergj/

 

https://alb-spirit.com/2020/06/25/kritiku-francez-artit-1865-nese-truri-nje-piktori-kenaqet-anen-materiale-dhe-shkeputet-nga-studimi-dhe-reflektimi-atehere-ai-te-jete-po-aq-padobishem-si-puna-e-shpates-se-gjergj-kastri/

 

http://www.arsalbanica.mk/kritiku-francez-i-artit-1865-nese-truri-i-nje-piktori-kenaqet-me-anen-materiale-dhe-shkeputet-nga-studimi-dhe-reflektimi-atehere-ai-do-te-jete-po-aq-i-padobishem-si-puna-e-shpates-se-gje/

 

https://www.mekulipress.com/arti-i-piktures-dhe-shpata-e-skenderbeut-krahasimi-i-mrekullueshem-i-kritikut-francez/

 

https://konica.al/2020/06/arti-i-piktures-dhe-shpata-e-skenderbeut-krahasimi-i-mrekullueshem-i-kritikut-francez/

 

https://infoshqip.me/kritiku-francez-i-artit-1865-nese-truri-i-nje-piktori-kenaqet-me-anen-materiale-dhe-shkeputet-nga-studimi-dhe-reflektimi-atehere-ai-do-te-jete-po-aq-i-padobishem-si-puna-e-shpates-se-gje/

 

https://www.botasot.info/historia-lajme/1318879/kritiku-francez-i-artit-1865-nese-truri-i-nje-piktori-kenaqet-me-anen-materiale-dhe-shkeputet-nga-studimi-dhe-reflektimi-atehere-ai-do-te-jete-po-aq-i-padobishem-si-puna-e-shpates-se-gjergj-kastriotit-ne-duart-e-mehmetit-ii/